Toepasselijk recht huwelijk

In het kort

Voor verschillende aspecten van het huwelijk gelden verschillende regels om het toepasselijk recht te bepalen. Je moet nagaan welk recht van toepassing voor het bepalen van: 

  • de juridische implicatie van een huwelijksbelofte/verloving: artikel 45 Wetboek IPR
  • de grondvoorwaarden van het huwelijk: artikel 46 Wetboek IPR
  • de vormvereisten van het huwelijk: artikel 47 Wetboek IPR
  • de persoonlijke gevolgen van het huwelijk: artikel 48 Wetboek IPR

De huwelijksbelofte/verloving

Artikel 45 Wetboek IPR geeft aan welk recht van toepassing is op de huwelijksbelofte/verloving. Het toepasselijke recht bepaalt de juridische draagwijdte van de verloving.

De huwelijksbelofte wordt beheerst door het recht van het land waar jullie als echtgenoten tijdens de belofte je gewone verblijfplaats hadden.

Als je op dat moment geen gewone verblijfplaats had in eenzelfde land, is het relevante recht dat van de gemeenschappelijke nationaliteit.

Als jullie, als echtgenoten, ook geen gemeenschappelijke nationaliteit hadden, dan moet je kijken naar het Belgische recht. 

Het toepasselijke recht bepaalt wat de juridische vorm van een huwelijksbelofte of verloving is. Een verloving neemt in bepaalde landen bijvoorbeeld de juridische vorm van een contract aan. In andere landen heeft een verloving geen juridische implicaties. In sommige rechtssystemen bestaat een verlovingsproces uit verschillende stappen.

De grondvoorwaarden voor een huwelijk

Om te spreken van een geldig huwelijk moeten de toepasselijke grondvoorwaarden vervuld zijn. Grondvoorwaarden zijn de voorwaarden die bepalen of je überhaupt kan huwen met iemand. Het kan gaan om leeftijdsvereisten of regels rond handelingsbekwaamheid. Artikel 46 van het Wetboek IPR geeft aan naar welk recht je moet kijken om te bepalen wat de op jou toepasselijke grondvoorwaarden zijn.

Algemene regel 

Om de grondvoorwaarden voor het huwelijk te bepalen, moet je kijken naar het nationale recht van elke echtgenoot. Het kan dus zijn dat er verschillende grondvoorwaarden gelden voor elke echtgenoot afzonderlijk. 

Als je meerdere nationaliteiten hebt en één daarvan is de Belgische, dan zullen op een huwelijk in België altijd de Belgische regels toegepast worden (artikel 3 Wetboek IPR).

Uitzondering

Voor huwelijken van personen van hetzelfde geslacht is een uitzondering voorzien op de algemene regel. 

Volgens de algemene regel zouden personen van hetzelfde geslacht enkel kunnen huwen als de nationale wetgevingen van beide partners dat toelaten. De Belgische wetgever wou de toegang tot het huwelijk gemakkelijker maken voor personen van hetzelfde geslacht: wanneer één van de partners de nationaliteit heeft van een land dat een huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht toelaat of op het grondgebied van een dergelijk land zijn gewone verblijfplaats heeft, kunnen de partners huwen in België. Dat geldt ongeacht het nationale recht van de andere echtgenoot.

Let op. Die uitzondering houdt in dat personen van hetzelfde geslacht in België wettig kunnen huwen, maar dat ze in andere landen waar dat niet kan als ongehuwd beschouwd zullen worden. De Circulaire van 23 januari 2004 (Belgisch Staatsblad 27 januari 2004, subtitel B) vraagt dan ook dat de ambtenaar van de burgerlijke stand die het huwelijk afsluit, de partners informeert over dat risico. Het is ook belangrijk om te weten dat het in sommige landen nog steeds strafbaar is om een relatie te hebben met iemand van hetzelfde geslacht en dat je daarvoor veroordeeld kan worden. 

 

De grondvoorwaarden van het huwelijk bepalen of de partijen überhaupt mogen huwen. Het gaat bijvoorbeeld over de leeftijdsvereiste en over de toegelaten graad van verwantschap.

De mogelijkheid om al dan niet een 2de huwelijk aan te gaan voordat het 1ste huwelijk ontbonden is, wordt in principe ook door het toepasselijk recht bepaald. In België wordt polygamie echter altijd uitgesloten omdat het in strijd is met de internationale openbare orde. Zelfs als het toepasselijke recht polygamie toelaat.

De vormvoorwaarden van het huwelijk

Artikel 47 Wetboek IPR bepaalt welk recht van toepassing is voor het bepalen van de vormvereisten van het huwelijk.

De vormvereisten van een huwelijk worden bepaald door het recht van het land waar het huwelijk wordt gesloten. Een huwelijk in België zal dus plaatsvinden naar Belgisch recht.

Het Belgische recht bepaalt onder andere dat Belgen niet mogen huwen op buitenlandse ambassades in België.

Het toepasselijk recht bepaalt onder andere: 

  • of en hoe het huwelijk op voorhand moet worden aangekondigd
  • hoe de huwelijksakte moet worden vastgesteld en overgeschreven
  • of een religieuze ceremonie volstaat voor burgerrechtelijke gevolgen
  • of huwelijk bij volmacht mogelijk is

Dat staat in artikel 47 § 2 Wetboek IPR. 

De persoonlijke gevolgen van het huwelijk

Artikel 48 Wetboek IPR bepaalt welk recht de gevolgen van het huwelijk regelt.

Om te bepalen welk recht de gevolgen van het huwelijk regelt, bestaat er een cascadesysteem: 

  • Je kijkt eerst naar het recht van het land waar beide echtgenoten hun gewone verblijfplaats hebben op het moment dat de gevolgen worden ingeroepen. Of op het moment van de handeling waarover het geschil bestaat.
  • Hebben de echtgenoten geen gewone verblijfplaats in hetzelfde land? Dan wordt het recht toegepast van het land waarvan beide personen de nationaliteit hebben op het moment dat de gevolgen worden ingeroepen, of op het moment van de handeling waarover het geschil bestaat.
  • Is er ook geen gemeenschappelijk nationaliteit? Dan geldt het Belgische recht.

Het is niet omdat je in België trouwt dat het Belgische recht ook de inhoud en de verplichtingen van het huwelijk bepaalt.

Het recht van toepassing op de huwelijksgevolgen bepaalt onder andere:

  • de plichten tot samenwonen en getrouwheid
  • de bijdrage van de echtgenoten in de lasten van het huwelijk
  • de ontvangst van inkomsten door elke echtgenoot en de besteding ervan
  • de toelaatbaarheid van contracten en giften tussen de echtgenoten en de herroeping ervan
  • de regels over de vertegenwoordiging van een echtgenoot door de andere
  • de rechtsgeldigheid, herstel en gevolgen (ten aanzien van een echtgenoot) van een handeling verricht door de andere echtgenoot, die schadelijk is voor de belangen van het gezin

De volgende zaken vallen niet onder die regels:

  • het huwelijksvermogen
  • de verandering van de naam na het huwelijk
  • de ouderlijke verantwoordelijkheid over de kinderen
  • de eventuele onderhoudsverplichtingen

Voor elk van die materies bestaat er een specifieke regeling. Zo bepaalt het nationale recht van elke persoon of die zijn naam mag veranderen. Voor de ouderlijke verantwoordelijkheid geldt het recht van de gewone verblijfplaats van het kind. Voor onderhoudsplichten geldt het recht van de gewone verblijfplaats van de onderhoudsgerechtigde.